Przed paroma laty Klaus Beekman i Jan de Vries we wstępie do książki Avant-Garde and Criticism słusznie zwracali uwagę na dysproporcję zachodzącą między badaniami nad istotą awangardowych zjawisk a tym, w jaki sposób były one u swoich początków odbierane przez współczesnych im widzów, czytelników i obserwatorów; zwłaszcza tych, którym zawdzięczamy pisemne ślady recepcji. Doceniając siłę i znaczenie krytyki (zarówno literackiej, jak i artystycznej), uczeni ci pokazywali, do jakiego stopnia późniejsze myślenie o awangardzie jako takiej zostało ustawione przez owe pierwsze akty lektury, stosowane w nich kategoryzacje, podziały, nośne metafory, niekiedy do dziś organizujące naszą wyobraźnię. Zgadzając się z trafnością takiego rozpoznania i wierząc zarazem, że warto prześledzić nie tylko języki używane przez krytyków u zarania ruchów awangardowych, ale także i te stosowane przez nich w następnych latach, chcielibyśmy – oddając dziś do rąk odbiorcy gotowy tom poświęcony tej problematyce – zaprosić do dalszej dyskusji skoncentrowanej na skomplikowanych powiązaniach łączących krytykę i awangardę w krajach Europy Środkowej i Wschodniej.