Epoka nowożytna wobec średniowiecza Pamiątki przeszłości, cudowne wizerunki, dzieła sztuki

Książka jest poświęcona recepcji i twórczemu wykorzystywaniu średniowiecznych dzieł malarstwa i rzeźby w XVI–XVIII w. Zmiany artystycznych opraw, a także ocen dawnych obrazów, dokonujące się między reformacją a sekularyzacją, zazębiały się z przemianami historiografii i piśmiennictwa o sztuce. Złożony i niejednoznaczny stosunek do dawnych obrazów i rzeźb został więc potraktowany jako synekdocha rozmaitych postaw wobec średniowiecza w epoce nowożytnej. Reformacja, która ponownie obudziła spór o obrazy i o przeszłość Kościoła, przyczyniła się do powolnych przekształceń wnętrz średniowiecznych świątyń, jednak zarówno katolicy, jak i luteranie wciąż zachowywali i restaurowali wiele elementów dawnego wyposażenia, traktowanych jako pamiątki przeszłości. Dopiero po wojnie trzydziestoletniej, zwłaszcza w XVIII stuleciu, liczne średniowieczne dzieła padły ofiarą gruntownych barokizacji kościołów, jednak niektóre obrazy – przede wszystkim czczone jako cudowne wizerunki – właśnie wówczas umieszczono w nowych oprawach architektoniczno-rzeźbiarskich. W drugiej połowie XVIII w. odkryto wreszcie wartość artystyczną dawnych obrazów i figur, budzących już wcześniej zainteresowanie kolekcjonerów i podróżników, co zbiegło się w czasie z krystalizowaniem się nowej dyscypliny akademickiej – historii sztuki.