Księga kryminalna miasta Krakowa z lat 1554-1625

W dniu 31 października 1832 roku Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie powierzył wykłady z historii prawa polskiego Antoniemu Zygmuntowi Helclowi (1808-1870), doktorowi obojga praw, badaczowi prawa Polski przedrozbiorowej, który swoje szlify naukowe zdobywał na znamienitych uczelniach europejskich, uczestnicząc w seminariach najwybitniejszych prawników-historyków: Friedricha von Savigny'ego, Eduarda Gansa, Antona Thibauta, Carla Mittermaiera i innych. Wykład ten zapoczątkował powstanie w Krakowie Katedry Historii Prawa Polskiego jako placówki skoncentrowanej na badaniach oraz nauczaniu prawa, które obowiązywało przed utratą niepodległości w 1795 roku. Powszechne było przekonanie, że dawne prawo polskie stanowi trwały fundament tradycji narodowej i istotną część polskiej kultury, której zachowanie warunkowało tożsamość narodową Polaków, a tym samym przyszłość Polski. (...) Do osiągnięć środowiska naukowego tej katedry należą wydania źródeł do historii ustroju i prawa polskiego. Wybitnym wydawcą był wspomniany Helcel i wszyscy jego następcy, tacy jak Michał Bobrzyński, Franciszek Piekosiński, Bolesław Ulanowski czy Stanisław Kutrzeba. (...) Nawiązując do dorobku swoich poprzedników, historycy prawa skupieni w Katedrze Historii Prawa Polskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, w zamiarze uczczenia 180. rocznicy jej powstania, postanowili powołać do życia wydawnictwo źródeł z historii dawnego prawa polskiego pod łacińską nazwą Fontes luris Polonici. (...)
W zbiorach Archiwum Miasta Krakowa jednym z cenniejszych zabytków kultury prawnej dawnej Polski jest rękopis oznaczony numerem 864, noszący tytuł Acta damnatorum seu maleficorum alias smola. (...) Jest on najstarszą krakowską „księgą złoczyńców", czyli księgą sądową, w której rejestrowano sprawy karne o dużym ciężarze gatunkowym. Przypuszczalnie jest to pierwszy tego rodzaju zbiór w Krakowie. (...) Krakowska księga złoczyńców to przede wszystkim źródło pierwszorzędnego znaczenia dla badań nad historią sądownictwa i prawa. (...) Poza wszystkim innym jest ona świadectwem przeszłości samego Krakowa. W XVI wieku był on największym miastem Polski. W czasach Jagiellonów stanowił jedną z czołowych stolic środkowej Europy.
Ze Wstępu prof. dr. hab. Wacława Uruszczaka