Książka jest pracą z dziedziny kultury politycznej i dziejów wewnętrznych Rzeczypospolitej za panowania Augusta III. Dotyczy mało poznanej kwestii świadomości politycznej szlachty i jej stosunku do państwa w okresie utraty podmiotowości i suwerenności na rzecz Rosji. Zasadniczym tematem książki jest różnorodna refleksja o Rzeczypospolitej, wyrażona w wypowiedziach i piśmiennictwie poszczególnych stronnictw działających w latach 1734-1763. W wyniku analizy źródeł (w większości rękopiśmiennych) przedstawiono poglądy dotyczące umocnienia państwa, rozważania teoretyczne, ocenę realiów politycznych, przyczyn kryzysu, prognozy na przyszłość. Jednym z ważniejszych zagadnień omawianych w pracy jest problem wolności, a raczej zmiana w dotychczasowym jej rozumieniu, jaka dokonała się u elit politycznych w dobie panowania Augusta III Wettyna.