Mussorgsky: Khovantschina

Początkowo planowana jako druga część trylogii składającej się z Borysa Godunowa, z Pugachoyowschiną przewidzianą jako trzecia i końcowa część, Chowańszczyzna zajmowała kompozytora w roku 1872, gdy Borys był ‘przystosowywany’, aby podobać się władzom teatralnym przed premierą. Libretto dotyczy wielkiego przewrotu z 1682 roku i panowania Carycy Sofii Alejewny jako opiekunki jej słabego na umyśle brata Iwana i brata przyrodniego Piotra. Piotr obalił potem jej rządy i sprawował władzę jako Car Piotr I, znany jako Piotr Wielki. Piotr I jest postacią kontrowersyjną. Przypisuje mu się zasługę oświecenia Rosji, choć wielu (tak jak współczesny Musorgskiemu kompozytor i jego przyjaciel Balakirew) twierdzi, że zniszczył on rosyjską indywidualność przez wprowadzenie zachodnich poglądów i kultury do Mateczki Rosji.

Temat ten bardzo interesował Musorgskiego. W muzyce konflikt pomiędzy zachodnią a tradycyjną myślą rosyjską podkreślony był przez Potężną Gromadkę z jednej strony, a wzorujących się na Zachodzie Czajkowskiego, Antona Rubinsteina i Glazunowa z drugiej.

Musorgski cieszył się pracą nad tą operą: „Upajam się zbieraniem materiału, moja głowa wrze jak kocioł, pod którym podkładany jest nieustannie ogień”, pisał w 1872. Pracował nad Chowańszczyzną do swojej śmierci z powodu ostrej choroby alkoholowej w 1881. Wykonanie koncertowe części opery z 1879 roku było zniechęcającym doświadczeniem. Opera wydawała się niekompletna, Rimski i Korsakow zmieniali partyturę w 1883 roku, dużo usuwając z zapisu nutowego. Strawiński i Ravel zmienili orkiestrację w 1912 dla Diagilewa. W latach 1939-59 Szostakowicz wypracował wersję stanowiącą obecnie standard operowy. Nagranie niniejsze jednak wykorzystuje pierwszą edycję przygotowaną przez Rimskiego.

Świetna bułgarska obsada (bardzo ważna w tym wielkim i dramatycznym dziele) i orkiestra, z perfekcyjnym wyczuciem słowiańskiej sentymentalności i dramatyzmu.

Prince Ivan Khovansky, head of the musketeers DIMITER PETKOV
Prince Andrey Khovansky, his son TODOR KOSTOV
Dosifey, leader of the Old Believers NICOLA GHIUSELEV
Marfa, a young widow, an Old Believer ALEXANDRINA MILCHEVA
Emma, a young girl from the German quarter MARIA DIMCHEVSKA
Susanna, an Old Believer NADYA DOBRIYANOVA
Prince Vasily Golitsin LYOUBOMIR BODOUROV
Varsonofyev, Golitsin’s attendant DIMITER DIMITROV
Shaklovity, a boyar STOYAN POPOV
Streshnev, a boyar VERTER VRACHOVSKY
Kuzka, a musketeer DIMITER DIMITROV
A Scribe MILEN PAOUNOV
First Musketeer STEFAN ELENKOV
Second Musketeer NEDELCHO PAVLOV

Bulgarian National Choir ‘Svetoslav Obretenov’ chorus master Georgi Robev
Sofia National Opera Orchestra
Atanas Margaritov