Monografia przedstawia pogłębioną analizę przyczyn mogących prowadzić do niepoczytalności i poczytalności ograniczonej oraz ich następstw w postaci zniesienia albo ograniczenia w znacznym stopniu zdolności rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem przez sprawcę czynu zabronionego.

W pracy omówiono także zagadnienia nierozerwalnie związane z problematyką niepoczytalności i poczytalności zmniejszonej:

- stan odurzenia sprawcy,
- działanie w afekcie,
- zaburzenia osobowości czy
- zaburzenia preferencji seksualnych.
Wnioski przedstawione w opracowaniu stanowią również rezultat badań aktowych, które jego autorka przeprowadziła w wybranych sądach okręgowych w Polsce.

Stan prawny na 14 sierpnia 2013 roku.