Wyspa Złoczyńców jest powieścią przygodowo-kryminalną należącą do kanonu polskiej literatury młodzieżowej. Powieść wydana po raz pierwszy w 1964 roku zajmuje ważne, inauguracyjne miejsce w piętnastotomowym cyklu o Panu Samochodziku. To właśnie w Wyspie Złoczyńców pan Tomasz wchodzi w posiadanie swojego niezwykłego wehikułu i staje się Panem Samochodzikiem. Także w tym tomie poznaje trójkę harcerzy – Wilhelma Tella, Sokole Oko i Wiewiórkę, którzy wielokrotnie będą mu towarzyszyć w rozwiązywaniu zagadek kryminalnych. To wreszcie w Wyspie Złoczyńców Zbigniew Nienacki doprowadza do perfekcji stworzony przez siebie model powieści detektywistycznej, w której pełna zaskakujących zwrotów akcja połączona jest z wakacyjną przygodą, obecnością fascynujących postaci niepowtarzalnym poczuciem humoru. W tym inicjacyjnym tomie charyzmatyczny Pan Samochodzik trafi a na wiślaną Wyspę Złoczyńców w poszukiwaniu ukrytych podczas wojny zbiorów muzealnych. Dochodzenie skomplikuje się, kiedy na drodze detektywa i pomagających mu harcerzy stanie przestępcza banda Barabasza. Na podstawie powieści powstał film fabularny zatytułowany Wyspa Złoczyńców.