Diecezja włocławska w ciągu wieków przeszła wiele przeobrażeń. Kiedyś jedna z ważniejszych w Polsce (jej biskupi mieli np. prawo koronowania królów, a uposażenie było trzecie co do wielkości) obecnie jest jedną z mniejszych w Polsce. Liczne zmiany granic, nawet nazwy sprawiły, że jej historia jest jedną z barwniejszych w naszym kraju.
Znawca historii diecezji włocławskiej ks. prof. Witold Kujawski opracował dzieje dwóch archidiakonatów: kruszwickiego i włocławskiego. Opisał on historie parafii należących do tych archidiakonatów w roku 1818, kiedy to uległy zmianie granice diecezji na skutek reorganizacji terytorialnej Kościoła w Polsce. Z reguły opis dziejów poszczególnych parafii kończy się na roku 1939, choć w nielicznych przypadkach autor przekracza tę granicę chronologiczną.
Na ponad tysiącu stronach czytelnik znajdzie wiele informacji. Można powiedzieć, że opracowanie każdej parafii w tej publikacji to mini monografia, zawierająca jej konstytutywne elementy.
W przygotowaniu znajduje się archidiakonat pomorski.