Podstawy prawa i wiedzy o społeczeństwie w pigułce

Stan prawny: styczeń 2016 r.

Książka została przygotowana z myślą o uczniach przystępujących do egzaminu maturalnego z wiedzy o społeczeństwie oraz o studentach kierunków, na których omawiane są podstawy prawa. Stanowi źródło wiedzy o podstawowych instytucjach polskiego systemu prawnego, a także zawiera elementy wiedzy o społeczeństwie.

W opracowaniu uwzględniono następujące zagadnienia z zakresu:

Podstaw prawa:

Konstytucja RP – pojęcie prawa konstytucyjnego, zasady oraz podstawowe pojęcia oraz wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela, hierarchia aktów prawnych, stany nadzwyczajne, procedura zmiany konstytucji,
Parlament RP – Sejm, Senat, Zgromadzenie Narodowe, tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa,
Prezydent RP – wybór, przejściowa przeszkoda w sprawowaniu urzędu, złożenie z urzędu, odpowiedzialność, kompetencje, prerogatywy,
Rada Ministrów – domniemanie właściwości, kompetencje, struktura, Prezes Rady Ministrów, Ministrowie, odpowiedzialność, dymisja, wojewoda, administracja zespolona i niezespolona,
Organy kontroli państwowej, ochrony prawa i zaufania publicznego – Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, postępowanie lustracyjne, Instytut Pamięci Narodowej, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Urząd Komunikacji Elektronicznej,
Samorząd terytorialny w Polsce – zadania i struktura, dochody jednostek, samorząd gminny, powiatowy, województwa,
Sądy i Trybunały – struktura sądownictwa w Polsce, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu, Krajowa Rada Sądownictwa,
Prawo cywilne i rodzinne – podział prawa cywilnego, podstawowe pojęcia prawa cywilnego, czynności prawne, pojęcie i treść prawa własności, odpowiedzialność za zobowiązania, prawo spadkowe, prawo rodzinne,
Prawo karne – zasady odpowiedzialności karnej, wiek sprawcy, kary i środki karne, postępowanie karne,
Prawo administracyjne – akt administracyjny, uznanie administracyjne, ugoda administracyjna, decyzja administracyjna, struktura sądownictwa administracyjnego, przebieg postępowania administracyjnego, odwołania, zażalenia, skarga, skarga kasacyjna do NSA i zażalenie do sądu administracyjnego,
Integracja europejska – proces integracji, Plan Marschalla, Deklaracja Schumana, Traktat o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali, Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, Jednolity Akt Europejski, utworzenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
Polska w Unii Europejskiej – geneza procesu integracji, droga Polski do UE, bilans korzyści wynikających z wstąpienia do UE.

Podstaw wiedzy o społeczeństwie:

Społeczeństwo – socjologia i pojęcia z nią związane, formy społeczeństw, Kultura, media i edukacja – kultura, opinia publiczna i massmedia, środki masowego przekazu, współczesne spory światopoglądowe, edukacja w Polsce, globalizacja,
Państwo – definicja, geneza, legitymizacja władzy wg Maxa Webera – historyczne i współczesne przykłady, ustrój, typy państw – podział ze względu na ustrój terytorialny, funkcje państwa, systemy rządów, autonomie i języki lokalne w Europie,
Naród – definicja, naród bez państwa, tożsamość narodowa i postawy z nią związane, mniejszość narodowa a mniejszość etniczna, polityka państw wobec imigrantów i emigrantów,
Demokracja – zasady i procedury – geneza, zasady współczesnej demokracji, mechanizmy niezbędne do funkcjonowania demokracji, współczesna demokracja w Polsce i na świecie – problemy i zagrożenia,
Instytucje i ruchy społeczne – organizacje pozarządowe i pożytku publicznego, organizacje międzynarodowe, Terroryzm, Konflikty międzynarodowe po II wojnie światowej – przyczyny i najważniejsze konflikty,
Polityka, ideologie, doktryny i partie polityczne.