"Pomezania była jednym z 11 obszarów plemiennych, które u progu podboju Prus przez zakon krzyżacki po trwającym dwa wieki okresie konsolidacji wykształciła swój specyficzny społeczno-kulturowy charakter. Od stuleci obszar zamknięty między Wisłą, Drwęcą, Osą i zabagnionymi obniżeniami terenowymi od Nogatu po jezioro Drużno, poddawany był wieloetnicznym wpływom. Na zachodnie i południowe pogranicze Pomezanii we wczesnym średniowieczu docierało od strony Pomorza i ziemi chełmińskiej osadnictwo słowiańskie. Pewien wpływ na kształtowanie się społeczeństwa oraz ukierunkowanie działań lokalnych elit miał z pewnością wieloetniczny port w Truso. Jako szczególnie ważny ośrodek handlu aktywizował lokalne społeczności w partycypacji dystrybuowania posiadanych dóbr i w konsekwencji dawał możliwość bogacenia się, stymulował też poszukiwanie towarów, które można było wymieniać na pożądane przedmioty zbytku - stanowiące o statusie ich właściciela."

(fragment Wstępu)