Napisana około roku 1513, a wydana dopiero w 1532, kilka lat po śmierci Machiavellego, książka jest zbiorem przykładów i analiz działań bardziej i mniej wybitnych władców w historii, zwłaszcza zaś współczesnego Machiavellemu Cezara Borgii. Nie bez wpływu na charakter zamieszczanych w niej uwag są doświadczenia Machiavellego z czasów republiki, m in. spalenie na stosie Savonaroli.

Książkę Machiavelli zadedykował Wawrzyńcowi II Medyceuszowi (zm. 1519) - wnukowi i imiennikowi Wawrzyńca Wspaniałego. Była ona próbą wkupienia się w łaski Medyceuszy po upadku wrogiej im Republiki Florenckiej (1512), w której władzach Machiavelli zajmował wysoką pozycję. W zamyśle autora służyć miała jako przewodnik i zbiór wskazówek dla księcia (władcy), który podjąłby próbę zjednoczenia rozbitych ówcześnie na kilkanaście małych księstw renesansowych Włoch.

Książę jest poradnikiem skutecznego sprawowania władzy. Przy czym jest to cel nadrzędny, który usprawiedliwia podejmowanie działań nieetycznych o tyle, o ile okazały się one skuteczne w jej utrzymaniu.