Przekształcenia gospodarki pasterskiej w ukraińskich Karpatach

Projekt pt. „Przekształcenia gospodarki pasterskiej w ukraińskich Karpatach” był realizowany przez polsko-ukraiński zespół badawczy w dwóch etapach. Pierwszy miał miejsce w 1999 r., drugi natomiast po upływie dziesięciu lat, w 2009 r. Badania miały charakter empiryczny i interdyscyplinarny, a wyniki prac realizowanych w 1999 r. zostały opublikowane w monografii „Pasterstwo na Huculszczyźnie. Gospodarka – kultura – obyczaj” (Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2001). Najbardziej oryginalnym i wartościowym osiągnięciem badawczym pierwszego etapu badań była próba oceny przemian zachodzących w gospodarce pasterskiej na Huculszczyźnie w długiej perspektywie, począwszy od XIX wieku, jak i przemian najnowszych, zachodzących już w niepodległej Ukrainie w warunkach postępującej komercjalizacji gospodarki.

Latem 2009 r., po upływie dziesięciu lat od pierwszych prac zespołu, przeprowadzono terenową kwerendę, mającą na celu ustalenie zmian, jakie nastąpiły w gospodarce pasterskiej, tym razem w ciągu minionej dekady. Dzięki temu projekt badawczy nabrał charakteru badań panelowych (powtarzalnych).

Te ostatnie badania ukazują złożony obraz przeobrażeń kulturowych, agroekonomicznych, zootechnicznych, ekologicznych i architektonicznych, zachodzących w ostatnich latach. Zmniejsza się intensywność wypasu (co potwierdzają m.in. obserwacje ekologiczne), choć może to świadczyć o strukturalnych zmianach, polegających na dostosowywaniu się do oczekiwań rynku i do możliwości zapewnienia rąk do pracy. Zmienia się zewnętrzny świat materialny pasterstwa, choć świat wewnętrzny, duchowy zachowuje trwałość. To najważniejsze wnioski z badań przeprowadzonych w 2009 r. Ich wyniki przedstawia niniejsza praca.