Prezentowane w książce rozważania koncentrują się wokół znaczenia przeszłości pradziejowej, stanowiącej przedmiot badań archeologii, we współczesnej Polsce oraz zmian w tym zakresie po 1989 r. i w kontekście kultury ponowoczesnej. Jej celem jest wieloaspektowa analiza społecznego kontekstu funkcjonowania, wymowy, znaczenia oraz zakresu przywołań tejże przeszłości, rozwijanych także poza dyskursem akademickim. Książka ma również za zadanie określenie roli, jaką w opisywanych procesach odgrywa bądź powinna odgrywać archeologia, jako dyscyplina naukowa, badająca i interpretująca przeszłość, wobec wyzwań i zagrożeń, stających przed nią w XXI wieku. Poruszana problematyka koncentruje się wokół takich zagadnień jak m.in. społeczne funkcje archeologii, ochrona i prezentacja dziedzictwa archeologicznego, rezerwaty i skanseny archeologiczne, festyny archeologiczne i zjawisko odtwórstwa historycznego oraz muzea archeologiczne. Podejmuje również kwestię społecznego funkcjonowania stanowisk archeologicznych, na przykładzie rezerwatów kamiennych kręgów na Pomorzu, w pespektywie różnych zapatrywań i podejść do interpretacji oraz wykorzystania dziedzictwa archeologicznego.