Pustelnia Optyńska, położona opodal Kozielska, to miejsce, które stanowiło ciekawą kartę w historii Rosji i prawosławia. Zasłynęła za sprawą żyjących w optyńskim monasterze tzw. starców - przewodników w życiu duchowym, do których pielgrzymowały nie tylko rzesze prostych ludzi, ale też najwybitniejsi przedstawiciele świata kultury, m.in. Mikołaj Gogol, Lew Tołstoj, Włodzimierz Sołowjow i Fiodor Dostojewski. Jak to określił czołowy prawosławny teolog XX w., Włodzimierz Łosski, „wszystkie drogi duchowe dziewiętnastowiecznej Rosji krzyżowały się w Pustelni Optyńskiej”.
By zrozumieć ów fenomen, trzeba przede wszystkim zadać pytanie o istotę starczestwa, o charakter relacji między starcem a jego podopiecznymi i wreszcie o cechy osobowości tych, którzy pozostali w pamięci zbiorowej jako mędrcy i święci. Niniejsza książka jest pierwszą w Polsce publikacją proponującą odpowiedzi na powyższe pytania i jednocześnie przybliżającą dramatyczne dzieje samej Pustelni. To właśnie teren optyńskiego kompleksu, zrujnowanego i opuszczonego po rewolucji bolszewickiej, przekształcono w obóz dla polskich jeńców wojennych, których większość zginęła później w lasach katyńskich…