Zimą 1863 roku ranny powstaniec dociera do splądrowanego dworu, gdzie dochodzi do zdrowia pod opieką dzielnej i pięknej szlachcianki... - tak również można streścić tę "klechdę domową", zdaniem wielu, jedną z "najpiękniejszych opowieści o powstaniu stycznoiwym".
Bardzo osobista powieść Stefana Żeromskiegop o bolesnym i tragicznym polskim losie, gdzie ani namiętna miłość,ani zryw narodowy nie mogą się skończyć dobrze; tylko "wierna rzeka"pomaga zrozpaczonemu komisarzowi Rządu Narodowegoo, i zrozpaczonej dziewczynie...