Opracowali – Magdalena Bizior-Dombrowska, Marcin Wołk i Maria Woźniak

Wspomnienia Barbary Czerwijowskiej to coś znacznie więcej niż tylko nieocenione źródło wiedzy o dzieciństwie jej słynnej siostry, Kazimiery Iłłakowiczówny. Specyficzna pozycja społeczna memuarystki jako sieroty z nieformalnego związku, nad którą opiekę sprawowało kilka rodzin różniących się statusem materialnym i towarzyskim, spowodowała, że relacjonując swoje życie, może Czerwijowska opowiedzieć przy okazji o tym, jak w ostatniej ćwierci XIX i na początku XX wieku żyło się wśród najuboższej inteligencji, ziemiaństwa i arystokracji, w domach miejskich i wiejskich, litewskich, inflanckich, podlaskich i warszawskich.

Dzięki znakomitej pamięci, sprawności językowej oraz nastawieniu na odtwarzanie przeszłości, nie zaś jej komentowanie, udało się Czerwijowskiej przekazać rozległy obraz życia codziennego różnych środowisk, ich obyczajów, przekonań i wyobrażeń o rzeczywistości. Jest to świat niemal bez wyjątku żeński: środowisko kobiet samodzielnych, zazwyczaj osobiście zarządzających domem i mniej lub bardziej rozległymi interesami nawet w tych nielicznych rodzinach, w których mężczyzna jest obecny. Owa kobiecość środowiska, w połączeniu z dziewczęcą perspektywą bohaterki i kobiecą narratorki sprawia, że Wspomnienia układają się w szczególną herstory Polski przełomu XIX i XX wieku.