Celem książki jest prezentacja postaci literackiej w prozie historycznej Franciszka Rawity-Gawrońskiego w możliwie szerokim kontekście intertekstualnym, społecznym, historycznym, kulturowym. Pisarz ten jako epigon nie wprowadził nowych rozwiązań fabularnych, odwoływał się do sprawdzonych już technik wypracowanych przez poprzedników. W pisarstwie Rawity dopatrzyć się można niedociągnięć artystyczno-warsztatowych; zniechęcenie budzić może także natręctwo sądów, polemik, występowanie teatralnych monologów oraz tendencyjnych tez, jak również operowanie konwencjonalnymi schematami fabularnymi. Braki te nie mogą wszakże wpłynąć na generalną ocenę prozy tego autora, w której szacunek budzi przede wszystkim personalne ujawnienie umiłowania historii. Gawroński był jednym z pionierów badań nad historią Kozaczyzny, a na jego książkach wychowywały się pokolenia Polaków. Monografie kresowego badacza, poświęcone osobie Bohdana Chmielnickiego i ruchowi hajdamackiemu, pozostawały przez dziesięciolecia jedynymi rozprawami odnoszącymi się całościowo do tych zagadnień. Teksty beletrystyczne Rawity, choć obciążone opinią jednostronności ocen, stanowiły cenną przeciwwagę dla utworów kształtujących wizerunek Ukrainy w duchu arkadyjskim. Przede wszystkim jednak należy odnotować istotną rolę Gawrońskiego w kontynuacji propagowania zainspirowanej przez romantyzm tematyki kresowej, a także w przybliżaniu historii tych ziem. Książka podejmuje wycinkowy ogląd jednego z obszarów twórczości Rawity i odnosi się do kwestii postaci w powieściach historycznych o tematyce ukraińskiej z lat 1886–1923. Stopień zakresu autorskich badań niech, po części, usprawiedliwi ich charakter wobec faktu nader skąpej dotychczas literatury przedmiotu.