Tajne wojny służb specjalnych II RP Działalność Ekspozytury nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego WP w latach 30 XX wieku

Książka Tajne wojny służb specjalnych II RP. Działalność Ekspozytury nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego WP w latach 30. XX w. autorstwa Roberta Witaka jest pierwszym opracowaniem dotyczącym historii i zadań realizowanych przez Ekspozyturę nr 2 (1929–1939). Publikacja szeroko omawia między innymi przygotowanie sieci dywersyjnej na obszarze Niemiec, ZSRR i na polskim pograniczu (jej uruchomienie przewidywano jedynie w razie napaści na Polskę) oraz akcje na Zaolziu i Rusi Podkarpackiej, wynikające z potrzeby zmiany przynależności państwowej tych ziem w obliczu spodziewanego upadku Czechosłowacji, zajęcia jej przez III Rzeszę i zmiany geopolitycznego położenia Polski. Porzucono wówczas podziały między sąsiadami i nawiązano współpracę z podziemiem czechosłowackim.

Autor opisuje także działania Ekspozytury mające na celu wspieranie polskości i Polonii rozproszonej po świecie (zarówno w Niemczech, jak i dalekim Charbinie), a także zachowanie tradycji i kultury polskiej. Oddzielne miejsce poświęca prometeizmowi – ruchowi walczącemu o wolność dla narodów ciemiężonych przez ZSRR.
Tak szeroki wachlarz zagadnień wskazuje, jak ważną komórką była Ekspozytura nr 2. Mimo skromnych środków udowodniła, że aby skutecznie działać w szybko zmieniającym się świecie, należy patrzeć w przyszłość – porzucić podziały społeczne i etniczne rozbijające spójność kraju, kultywować tradycję i świadomość narodową (szczególnie wśród młodzieży).
Ekspozyturę tworzyli zwykli ludzie. Część z nich została skazana na emigrację, a inni działali w SZP-ZWZ-AK, niejednokrotnie płacąc za to więzieniem lub życiem. Dlatego tak istotne jest, aby dzisiaj pokazać, jak skomplikowane były losy II RP i ludzi, którzy jej służyli.