Praca stanowi próbę nowego odczytania pierwszej powieści historycznej Henryka Sienkiewicza w oparciu o dokładniejszą analizę związków łączących „Ogniem i mieczem” z „Orlandem szalonym” Ludovica Ariosta. Związki te, choć wskazywane sporadycznie przez współczesną pisarzowi krytykę literacką, nie doczekały się jednak należytego uwzględnienia w późniejszych badaniach nad Trylogią. Tymczasem odniesienie pierwszego ogniwa cyklu do tego właśnie wzorca epopeicznego nie tylko pozwala na dostrzeżenie wśród linii rozwojowych pisarstwa Sienkiewicza swoistego przedłużenia „ariostycznej drogi” Juliusza Słowackiego, ale i w zupełnie nowym świetle stawia charakteryzujący Sienkiewiczowskie powieści historyczne synkretyzm gatunkowy.