Geopolityka regionu Marza Czarnego w pozimnowojennym świecie

Prezentowana publikacja na gruncie polskiej literatury naukowej stanowi pierwszą całościową próbę ukazania geopolitycznej rywalizacji państw w regionie Morza Czarnego. Obszar ten obejmuje swoim zasięgiem: na zachodzie Bułgarię, Mołdawię, Rumunię i Grecję, na północy Ukrainę i Rosję, na wschodzie Gruzję, Armenię i Azerbejdżan, a na południu Turcję. Geopolityczna rywalizacja i ścieranie się interesów mocarstw w regionie czarnomorskim zawsze były wyróżnikiem tego obszaru. W starożytności wybrzeże Morza Czarnego było skolonizowane przez Greków, w okresie późniejszym znajdowało się pod dominacją Imperium Rzymskiego i Cesarstwa Bizantyjskiego, a we wczesnej epoce nowożytnej obszary te – podobnie jak uprzednio – stały się elementem politycznej rozgrywki w stosunkach pomiędzy Imperium Otomańskim, Rzeczpospolitą i Rosją, przybierając w XIX wieku formę otwartej geopolitycznej konfrontacji – tzw. „wielkiej gry”.
W okresie zimnej wojny obszar Morza Czarnego został niejako „wyjęty” z rywalizacji geopolitycznej mocarstw, aby stać się domeną wpływów przede wszystkim jednego gracza – Związku Radzieckiego. Późniejszy demontaż istniejącego Pax-sovietica i tym samym upadek zimnowojennej dychotomii świata doprowadził do ukształtowania się nowej sytuacji geopolitycznej także w regionie Morza Czarnego. Współcześnie zauważalne pozostaje wzrastające polityczno-gospodarcze i kulturowe znaczenie regionu, tak w strategii euroatlatyckiej, jak i euroazjatyckiej, co z kolei skutkuje nasilaniem się rywalizacji o wpływy ze strony graczy regionalnych, ale i dominujących aktorów globalnych: Stanów Zjednoczonych Ameryki, Unii Europejskiej oraz Sojuszu Północnoatlantyckiego. Świadczy to o wzrastającej atrakcyjności i geopolitycznej roli regionu Morza Czarnego w wymiarze globalnych stosunków międzynarodowych.
Tomasz Stępniewski