Kto napisze naszą historię

Książka w przekładzie i opracowaniu specjalistów z Żydowskiego Instytutu Historycznego imienia Emanuela Ringelbluma w Warszawie, opatrzona przedmową zastępcy dyrektora ŻIH dra Andrzeja Żbikowskiego. Od roku 1940 do wiosny 1943 w warszawskim getcie działało Oneg Szabat – konspiracyjna organizacja założona, by dokumentować losy Żydów w okupowanej Polsce i stworzyć archiwum, które zachowałoby tę dokumentację dla potomności.

Jej twórca Emanuel Ringelblum – historyk, pedagog, działacz społeczny – wierzył, że historia Żydów polskich stanowi integralną część historii Polski, a więc w dziele jej tworzenia muszą uczestniczyć sami Żydzi, a w obliczu Zagłady – gromadzić jej świadectwa. Tak powstało Archiwum Ringelbluma (Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawskiego) – unikatowy zbiór dokumentów, jedno z najcenniejszych źródeł wiedzy o życiu w getcie i eksterminacji warszawskich Żydów. I choć prawie wszyscy współpracownicy Oneg Szabat zginęli, część archiwum ocalała. Ukryte w bańkach na mleko i blaszanych pojemnikach dokumenty urzędowe i osobiste, listy, dzienniki, wspomnienia, relacje, teksty literackie i prasowe, rysunki, zdjęcia przetrwały zakopane na terenie getta. W 1946 i 1950 roku odnaleziono dwie części archiwum. Trzeciej nie odnaleziono do dziś.