Oralność i mnemonika Późny barok w kulturze polskiej

Marek Prejs bada zjawiska kultury i literatury pierwszej połowy XVIII wieku. Wykłada na Uniwersytecie Warszawskim w Instytucie Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki. Prowadzi seminaria, wykłady oraz konwersatoria z zakresu historii kultury staropolskiej, tradycji biblijnych w kulturze, a także metodologii badań pogranicza sztuk plastycznych i literatury. Jest członkiem Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego. Opublikował między innymi książki: Poezja późnego baroku. Główne kierunki przemian (1989), Egzotyzm w literaturze staropolskiej (1999), Staropolskie kręgi inspiracji (2004); współredaguje też półrocznik "Barok".



Oralność i mnemonika. Późny barok w kulturze polskiej to "komunikacyjna" opowieść o funkcjonowaniu styku oralności i kultury piśmiennej w czasach saskich. Zastosowanie aparatury teoretycznej, jakiej dostarczają prace Waltera J. Onga, Erica A. Havelocka, Frances A. Yates, Edwarda T. Halla i in. pozwoliło w zjawisku "cofnięcia się" druku na korzyść obiegu rękopiśmiennego dostrzec element szerszego procesu - kontrnatarcia świata sztuki pamięci i sprzęgniętej z nią oralności, będącego odpowiedzią na sukcesy rozprzestrzeniającego się analitycznego świata pisma. Omówiony został zarówno pewien model całościowy - który zwykliśmy określać mianem "wieku rękopisów" - jak i strategie artystycznego komunikowania, na przykład późnobarokowe "gadające" obrazy, proksemiczny wymiar staropolskiej pompae funebris, dominacja fabuły epizodycznej w ówczesnym dramacie, zwyczaj przekazywania sobie gotowych treściowo-wersyfikacyjnych "prefabrykatów" przez kolejne pokolenia ówczesnych poetów czy też posługiwania się przez nich ikonograficznymi wzorcami pamięci.



"Późny barok ujrzany z perspektywy teorii komunikacji jawi się tu nie jako czas schyłku czy kulturowy dziwoląg, a jedynie jako całkowicie zrozumiałe zjawisko reakcji wciąż żywej sztuki pamięci na sukcesy rozprzestrzeniającego się analitycznego >świata pisma<. To całkowicie nowa, całościowa i ważna konstatacja porządkująca obraz naszej kultury".

z recenzji Adama Karpińskiego


"Regres kultury >książkowej<, a raczej kultury druku jest w tamtej epoce wyraźny, ale nie oznacza on bynajmniej tego, że kultura milknie - przeciwnie, znajduje sobie inne źródła i ujścia - w bogactwie form oralno-piśmiennych i splecionych z nimi plastycznych".

z recenzji Andrzeja Mencwela