Podróż surrealistyczna, czyli o twórczości Joanny Wiszniewskiej-Domańskiej

W książce zostały przedstawione losy życia i sztuki Joanny Wiszniewskiej-Domańskiej. Idiomem dzieł tej łódzkiej artystki jest oryginalna formuła rysunku figuratywnego, stanowiącego kanwę jej grafik. Obrazowość tych prac oscyluje między „zakłóconą" realnością, ascetyczną, acz wyrazistą kreską a opowiadaną historią. Jej sztuka zawiera dyskretne nawiązania do surrealizmu pierwszej połowy XX wieku. Odnajdziemy w niej ślady fascynacji malarstwem René Magritte'a, Giorgio de Chirico, Jeana Jacques'a Folona, ale także echo obrazu Balthusa La rue (Ulica) z 1933 roku. Szacunek artystki dla twórczości wielkich mistrzów, a jednocześnie poczucie humoru i znajomość ludzkiej natury znalazły wyraz w serii kolaży, w których twarze obecnych w nich postaci „obdarowane" zostały wizerunkami arcydzieł malarstwa europejskiego.

Zaprzeczając powszechnym stereotypom o Łodzi jako mieście fabryk i kominów, Wiszniewska-Domańska życie i twórczość związała z Bałutami, którym nadała wizerunek „miasta surrealistycznego", miasta poetów i podróżnych bez paszportów ... – Papierowego miasta.

Artystka rozumie rolę sztuki jako swoiste „przeniesienie" wewnętrznych doświadczeń eksplorowanych przez pryzmat melancholii, obrazowanej w powtarzających się motywach: odległego horyzontu, odwróconego tyłem samotnego człowieka z bagażem podróżnym, porzuconych „emblematów" dzieciństwa. Jej prace wyrażają, nawiązujący do filozofii zen, zachwyt i zdumienie nad łącznością jednostki z jej habitatem. Artystka próbuje uchwycić zdarzenia, ciągi skojarzeń, myśli albo snu, które stanowią notatnik zawierający fragmenty autobiografii, obrazy powrotów do wydarzeń z przeszłości, do „sekretnej historii duszy".

Dr hab. Eleonora Jedlińska, prof. UŁ
Pracuje w Instytucie Historii Sztuki na Uniwersytecie Łódzkim. Wykłada historię sztuki nowoczesnej i współczesnej, teorię sztuki i krytyki artystycznej. Należy od 1996 roku do AICA, Łódzkiego Oddziału Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata, współpracuje z European Association of Jewish Studies oraz World Union of Jewish Studies z siedzibą w Jerozolimie. Autorka książek: Sztuka po Holocauście (2001), Polska sztuka współczesna w amerykańskiej krytyce artystycznej w latach 1984-2002 (2005), Powszechna Wystawa Światowa w Paryżu w 1900 roku. Splendory Trzeciej Republiki (2015), Kształty pamięci. Wybrane zagadnienia sztuki współczesnej (2019), Zofia Lipecka. Labirynty sztuki (2023), oraz kilkudziesięciu artykułów poświęconych sztuce artystów żydowskich i pamięci Zagłady.