Wykłady o woli wiedzy Wykłady w Collège de France 1970–1971

Wielki powrót serii zawierającej wykłady Michela Foucaulta w Collège de France (1970–1984). Wykłady o woli wiedzy to I tom wykładów Michela Foucaulta w Collège de France. Choć badania nad antykiem wysuną się na pierwszy plan dopiero w późniejszej twórczości filozofa, już w tych wykładach, wygłoszonych zaraz po objęciu katedry „Historii systemów myśli”, Foucault przedstawia dogłębne studium starożytnej filozofii greckiej, a konkretnie: problemu prawdy. O ile później autor Nadzorować i karać będzie łączył prawdę przede wszystkim z figurą parezji, prawdo-mówności, tu interesuje go zmienny system relacji między prawdą, poznaniem, wiedzą i pragnieniem. Swój wywód Foucault buduje na napięciu między Arystotelesem, wiążącym pragnienie i poznanie z poszukiwaniem prawdy, a Nietzschem i jego dwudziestowiecznymi kontynuatorami, rozrywającymi tę więź i obnażającymi kryjącą się za wolą wiedzy i prawdy grę woli mocy i pozoru. Wszelako aby powiązanie między prawdą i poznaniem mogło ukonstytuować się w klasycznej myśli greckiej, musiało dojść do wykluczenia sofistów i sofizmatu. Foucault drobiazgowo rekonstruuje logikę tego wykluczenia, ukazując wywrotowy charakter sofistyki, która bazuje na materialności dyskursu i jego wydarzeniowym charakterze. Owe przeobrażenia, zachodzące w obrębie myśli filozoficznej, omawia przy tym w ich powiązaniu z przemianami dyskursu prawnego i instytucji prawnych (dotyczącymi m.in. statusu świadectwa i przysięgi) oraz reorganizacją relacji władzy i stosunków ekonomicznych w społeczeństwie greckim w VII i VI wieku p.n.e. Tom zawiera także wykład Wiedza Edypa, wygłoszony przez Foucaulta po raz pierwszy na Uniwersytecie Stanowym Nowego Jorku w Buffalo w 1972 roku. Inaczej niż w odczytaniu Freudowskim, Edyp jawi się tu nie jako figura niewiedzy i nieświadomości, lecz jako depozytariusz innej wiedzy i innej władzy. Aktualność dramatu Sofoklesa nie bierze się z głębokiej struktury pragnienia, którą miałby odsłaniać, lecz jest historycznie wytworzoną aktualnością określonego dyskursu prawdy, powstającego wraz z wprowadzeniem nowych procedur śledztwa.