Zapomniane zabytki Dwory i pałace wiejskie południowej Polski Śląsk Opolski

Autorzy – Elżbieta Molak (historyk sztuki) i Ireneusz Racławicki (historyk), pracujący pod kierownictwem Romana Nowackiego - prof. Politechniki Opolskiej, starają się, pomimo naukowego charakteru cyklu, w sposób przystępny opisywać historię miejscowości, majątków ziemskich i związanych z nimi rodów. Istotnym elementem publikacji są również opisy architektoniczne, i to nie tylko pałaców czy dworów, ale także spichlerzy, stodół i innych obiektów gospodarczych, które powoli znikają z krajobrazu. Atrakcyjnym uzupełnieniem tekstu są zdjęcia archiwalne i współczesne, mapy i szkice. Ambicją Wydawnictwa jest opisanie wszystkich zespołów pałacowo-parkowo-folwarcznych na naszym terenie. Biorąc pod uwagę ich liczbę (około 300), przewidujemy wydanie sześciu tomów.

Książka „Zapomniane zabytki. Dwory i pałace wiejskie południowej Polski.” Śląsk Opolski – tom I wychodzi naprzeciw popularyzacji szczególnego, dorobku Opolszczyzny

Badając poszczególne majątki rycerskie (ich liczbę oceniamy na Opolszczyźnie na około 300, ilość parków jest zbliżona – ok.190 wpisanych jest do rejestru zabytków) wnioskujemy, że parki są nadal najbardziej zaniedbaną dziedziną ochrony, zarówno jako obszary przyrodniczo cenne jak i zabytki kultury. A przecież zachowane wartości historyczne parków świadczą o kulturowej ich obecności w organizacji przestrzeni wiejskiej.

W wielu opisywanych parkach podworskich rosną okazałe drzewa rodzimych gatunków, które często są pozostałością lasu starszego od parku. Uznane jako pomniki przyrody z racji swego sędziwego wieku i wielkich rozmiarów budzą podziw i powszechne zainteresowanie. Obok drzew pochodzenia rodzimego spotykamy też cenne gatunki i odmiany drzew i krzewów ozdobnych sprowadzanych do Polski czasem z bardzo odległych krajów. Wskazują one na możliwość aklimatyzacji w określonych warunkach siedliskowych. Zróżnicowane zespoły roślinne kształtujące się na terenach parków, pod wpływem zmiennej presji człowieka, określają tempo i kierunek przemian szaty roślinnej tych obiektów.

„Zapomniane zabytki…” – tom I, jak i kolejne (docelowo ma zostać opracowanych 6 tomów) mają spełnić rolę poznawczą i w szerokim rozumieniu edukacyjną. Wśród opisywanych w I tomie zespołów pałacowo (dworsko)-parkowo-folwarcznych (44), często mało znanych i popularnych, w większości wyodrębniliśmy fragmenty opisujące założenia parkowe, dokumentując fotografiami ich obecny wygląd. Do niektórych są załączone również zdjęcia archiwalne.

Ze wstępu:

"Głównym celem autorów opracowania jest zwrócenie uwagi turystów odwiedzających południowe regiony Polski na te interesujące pod względem architektonicznym budowle. Wydaje się również, że zamieszczone w opracowaniu ilustracje, mapy i rysy dziejów, poszczególnych zespołów pałacowych i folwarcznych, chociaż z uwagi na obecny stan badań niepełne, moga stanowic punkt wyjścia dla dalszych szczegółowych badań prowadzonych przez znacznie szersze zespoły badaczy. (...)

Książka zaopatrzona została w podstawowy słownik pojęć architektonicznych, indeks miejscowości i obiektów, spis ilustracji i ich źródeł oraz wykaz map topograficznych i współczesnych układów zespołów pałacowych i folwarcznych."