Mechanizm i granice weryfikacji sądowoadministracyjnej a normy prawa administracyjnego i ich konkretyzacja

Monografia stanowi studium prawnodogmatyczne z zakresu teorii prawa administracyjnego i postępowania sądowoadministracyjnego. Zasadniczym celem pracy jest z jednej strony wykazanie i wyjaśnienie związku pomiędzy mechanizmem sądowoadministracyjnej weryfikacji legalności i granicami tej weryfikacji a rodzajami i cechami norm prawa administracyjnego wchodzącymi w skład podstaw prawnych aktów dokonujących ich konkretyzacji, z drugiej zaś – ukazanie użytecznego praktycznie i zrelatywizowanego do polskiego porządku prawnego modelu teoretycznego przebiegu i sposobu funkcjonowania procesu kontroli sądowoadministracyjnej na tle faz konkretyzacji norm prawa administracyjnego.

W pierwszej części pracy analizie poddano zasadnicze problemy podziału norm prawa administracyjnego na normy merytoryczne i kompetencyjne. Szczególnie istotne z punktu widzenia zakresów związania i swobody prawnej organów administracji publicznej są rozważania na temat norm merytorycznych realizacji kompetencji oraz podziału norm merytorycznych na normy zewnętrzne i wewnętrzne, normy-reguły i normy-zasady oraz normy warunkowe i celowe. Zagadnienia otwartości norm prawa administracyjnego zostały również omówione na tle klasycznych form „osłabiania” związania ustawą, w tym konstrukcji uznania administracyjnego.

Część druga rozważań została poświęcona omówieniu problematyki konkretyzacji norm prawa administracyjnego. Przedstawiono zasadnicze modele subsumpcyjnej oraz antyformalistycznej konkretyzacji norm, które są dostosowane do specyfiki struktury i treści określonych kategorii norm materialnego prawa administracyjnego. Zaproponowano także zarys koncepcji modelu zintegrowanego konkretyzacji norm administracyjnoprawnych.

W części trzeciej opracowania analiza została skoncentrowana na ukazaniu struktury statycznej i dynamicznej oraz granic procesu sądowoadministracyjnej weryfikacji legalności konkretyzacji norm prawa administracyjnego. Zasadniczym przedmiotem rozważań stały się kolejne etapy weryfikacji sądowoadministracyjnej na tle faz konkretyzacji norm prawa administracyjnego. Wyróżniono sześć zasadniczych rodzajów weryfikacji: walidacyjną, kognicyjną, interpretacyjną, subsumpcyjną, decyzyjną, konsekwencyjną. Odrębnie omówiono granice legalnościowej weryfikacji sądu administracyjnego. Z jednej strony poddano analizie poziome (ustrojowe i proceduralne) granice weryfikacji, z drugiej zaś – granice pionowe związane z głębokością kompetencji weryfikacyjnych sądu administracyjnego. W tym fragmencie rozważań uwzględniono klasyczne teorie redukcji głębokości kontroli legalnościowej – teorię uznania administracyjnego oraz teorię swobodnej oceny stanu faktycznego.

Książka jest opracowaniem naukowym, w którym płaszczyzny teoretyczna i praktyczna przenikają się i uzupełniają wzajemnie. Stanowi ona nie tylko studium teoretyczne, lecz może być także wykorzystywana w szerokim zakresie jako źródło praktycznych dyrektyw sposobu rozstrzygania spornych problemów, jakie pojawiają się w toku przeprowadzania kontroli legalnościowej przez sąd administracyjny. Istotnym elementem rozważań jest nowatorskie powiązanie czynności kontrolno-rozpoznawczych sądu administracyjnego z kolejnymi fazami procesu konkretyzacji norm prawa administracyjnego. W ten sposób prezentowane dzieło może stać się nieocenioną pomocą nie tylko dla sędziów sądów administracyjnych, lecz także dla wszystkich podmiotów, które z racji zainteresowań naukowych, potrzeb dydaktycznych lub obowiązków zawodowych (w tym pełnomocników procesowych wnoszących skargi do sądu administracyjnego lub środki odwoławcze w postępowaniu sądowoadministracyjnym) stykają się z problematyką mechanizmu i granic weryfikacji sądowoadministracyjnej.