Opodatkowanie czynności dotyczących nieruchomości podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Komentarz

Praktyczny komentarz do ustawy z 9.9.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 295), którego celem jest omówienie przepisów ustawy w perspektywie podatkowych następstw dokonania czynności cywilnoprawnych dotyczących nieruchomości lub praw majątkowych odnoszących się do nieruchomości.

Kolejne, 2. wydanie publikacji ma na celu uaktualnienie stanu prawnego oraz kwestii podatku od czynności cywilnoprawnej.

Obowiązujące od 1.1.2024 r. zmiany w prawie dotyczą wprowadzenia dodatkowych stawek podatku w przypadku sprzedaży lokali mieszkalnych w krótkim okresie czasu od jego zakupu. Ich celem jest ograniczenie zjawiska flipowania mieszkań (tj. zjawiska polegającego na zakupie mieszkań w niskiej cenie, a następnie szybkiej ich odsprzedaży z zyskiem), gdyż mimo ogromnych zysków płynących z takiego obrotu nieruchomościami oraz znaczącego wpływu tego zjawiska na wzrost cen mieszkań na rynku, w aktualnym stanie prawnym trudno jest dokonać zakupu mieszkania na rynku wtórnym. Ponadto, zaczęła obowiązywać podwyższona stawka podatkowa przy zakupie nieruchomości, która wynosi 6%.

Publikacja składa się z dwóch części.

Część I to komentarz praktyczny z przeglądem orzecznictwa zawiera omówienie m.in. zagadnień dotyczących:

nieruchomości jako kategoria prawa cywilnego i podatkowego w kontekście podatku od czynności cywilnoprawnych (m.in. pojęcie nieruchomości, prawa majątkowe związane z nieruchomościami);
zamkniętego katalogu czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu (numerus clausus);
umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, dożywocia, a także umowy o dział spadku i umowy o zniesienie współwłasności, gdzie omówiono w szczególności: przedmiot opodatkowania, powstanie obowiązku podatkowego, podmioty zobowiązane do uiszczenia podatku, podstawa opodatkowania, stawka podatku, preferencje podatkowe);
ustanowienia hipoteki (m.in.: pojęcie hipoteki i przedmiot opodatkowania, podstawa opodatkowania i stawka podatku, powstanie obowiązku podatkowego i podatnicy PCC od ustanowienia hipoteki, płatnik PCC, zwolnienia podatkowe);
podatku od ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, i odpłatnej służebności;
opodatkowania zmian umów określonych w art. 1 ust. 1 pkt 2 PodCzynnCywPrU oraz opodatkowanie orzeczeń sądów oraz ugód;
zapłaty PPC (m.in. podmioty zobowiązane do zapłaty, obowiązek podatkowy, złożenie deklaracji podatkowej, pobór podatku przez płatnika);
zwrot PCC (m.in. przesłanki zwrotu podatku, zwrot PCC a nadpłata PCC, sankcje wadliwości czynności prawnych a PCC, brak wpisu hipoteki do księgi wieczystej a PCC);
właściwości organów podatkowych (miejscowej, rzeczowej i zagadnienia z tym związane).
Część II to przykłady klauzul wskazujące na sposób opodatkowania czynności dotyczących nieruchomości podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Publikacja okaże się przydatna przede wszystkim w praktyce notarialnej – notariuszom, zastępcom notarialnym oraz aplikantom notarialnym przygotowującym się do egzaminu notarialnego, a także referendarzom sądowym i sędziom. Komentarz może okazać się także wsparciem dla organów podatkowych właściwych w sprawach podatku od czynności cywilnoprawnych. Przedstawione w nim analizy są szczególnie przydatne dla osób związanych profesjonalnie z rynkiem nieruchomości, takich jak pośrednicy w obrocie nieruchomościami, rzeczoznawcy majątkowi, zarządcy nieruchomości. Znajdzie również zastosowanie wśród wszystkich zawodów prawniczych, w szczególności doradców podatkowych, adwokatów i radców prawnych.