Druga część pracy Czesława Malewskiego zawiera materiały źródłowe o rodzinach szlacheckich ziemi święciańskiej i trockiej dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego w czasach rozbiorów. Nie jest to typowy herbarz. Mamy w nim wykaz alfabetyczny rodzin, podane herby, ale zamiast długich spisów imion i koligacji autor podaje nazwy majątków, przysiółków, okolic szlacheckich, karczem, itd. Można powiedzieć, że jest to swego rodzaju przewodnik po osadnictwie na Litwie XIX w. Autora mniej interesują koligacje, nie zasypuje nas informacjami, kto i kogo zrodził. Uwagę skupia raczej na geograficznym rozmieszczeniu szlachty na terenie Litwy, rozwoju własności ziemskiej i obrazie społecznym szlachty. Nie zastanawia się nad pokrewieństwem między poszczególnymi właścicielami majątków noszącymi to samo nazwisko, koncentrując się raczej na kwestii mobilności rodzin, zmieniających się ich gniazdach, a także ewolucji zamożności szlachty. Śledzi też kariery swoich bohaterów, wskazując jednostki bardziej zasłużone.

Osoby interesujące się historią dawnej Litwy znajdą w niniejszej pracy wiele informacji biograficznych, nazw geograficznych, punktów osadniczych i majątków, niezliczone dane genealogiczne, itd. Ten ogromny zasób danych został zgromadzony przez autora na podstawie przebogatych zbiorów rękopiśmiennych przechowywanych w wileńskich archiwach.

(opis wydawcy)