W nowoczesnej demokracji, mimo że obywatel ma zdecydowanie większe niż dawniej możli-wości dostępu do wymiaru sprawiedliwości, nadal istnieje znaczna grupa osób, które ze względu na swój status majątkowy czy ułomności mają ograniczony zakres realizacji swoich uprawnień przed sądem. Stąd też istnieje – znana od dawna zarówno w prawie międzynaro-dowym, jak polskim – instytucja pomocy prawnej udzielanej przez państwo z urzędu.

Niniejsza publikacja podejmuje próbę stworzenia kompendium podstawowej wiedzy o instytucji adwokata jako pełnomocnika i obrońcy działającego z urzędu w polskim systemie prawnym. Autor kolejno omawia główne zasady demokratycznego państwa prawnego, międzynarodowe regulacje prawne, których Polska jest stroną, zasady wykonywania zawodu adwokata oraz najważniejsze procedury sądowe, w których występuje adwokat z urzędu. Na końcu opracowania zamieszczono wzory formularzy i wniosków inicjujących przyznanie pomocy prawnej z urzędu. Intencją opracowania jest wskazanie kluczowych regulacji prawnych związanych z ustanowieniem czy wyznaczeniem adwokata z urzędu oraz wskazanie jego podstawowych praw i obowiązków. Autor stara się przy tym nie dokonywać subiektywnych ocen obowiązujących uregulowań, lecz wskazuje przede wszystkim aktualny stan prawny w tym zakresie, z uwzględnieniem orzecznictwa.

Stan prawny na 1 listopada 2011 roku.