Książka to pionierskie na gruncie literaturoznawstwa polskiego opracowanie historii najgłośniejszego sporu krytycznego, jaki rozegrał się w 1881 roku po opublikowaniu "Zarysu literatury polskiej z ostatnich lat szesnastu". Autorzy zrekonstruowali wszystkie aspekty polemik, jakie wówczas toczono; odtworzyli ich tło społeczno-polityczne oraz ideowo-światopoglądowe, przywołali również kontekst estetyczno-literacki. "Zarys" Chmielowskiego lansował tezę o przełomie pozytywistycznym, jaki się miał dokonać w Królestwie Polskim po stłumieniu powstania styczniowego. Budrewicz i Sobieraj przedstawili argumenty zarówno samego Chmielowskiego i innych reprezentantów obozu pozytywistycznego, jak i strony przeciwnej: konserwatystów. Książka zawiera opatrzone szczegółowymi komentarzami przedruki najważniejszych wypowiedzi krytyczno-polemicznych, które ukazywały się jako pokłosie "Zarysu".